آتشکده گیلانکشه زیباترین مکان تاریخی طارم

کشور ایران پر از جاذبه هایی است که شاید برخی از آنها از دید گردشگران مخفی مانده باشد. یکی از این جاذبه ها بناهای تاریخی ناشناس است.

بناهایی مانند آتشکده هایی که زمانی بسیار مهم و پرکاربرد بوده و با امکانات ساده و ناچیزی به قدری محکم و استوار ساخته شده که بعد از گذشت سالیان سال هنوز پایدار و استوار بر جای مانده است تا هنر معماری پیشینیان را به رخ امروزی ها بکشاند و صفحه ای از تاریخ ایران را ورق بزند.

تعداد این دسته از بناها در ایران بسیار است. یکی از آنها آتشکده ای واقع در روستای گیلانکشه از توابع شهرستان طارم است.

وجود چنین بنای باارزشی در شهری مانند طارم که به نام سرزمین آتشکده های باستانی معروف است دور از ذهن نمی باشد. طارم، یکی از شهرستان‌ های استان زنجان است که در شمال این استان واقع شده است.

ساختار آتشکده در روستای گیلانکشه ی طارم به طرز جالبی مورد توجه است به که طوری که گردشگران زیادی برای بازدید از آن راهی این روستا می شوند.

با اینکه طارم شهر زیبا و دیدنی است اما پیشنهاد می شود در سفر به استان زنجان در مرکز آن اقامت کنید و از جاذبه های تماشایی آن مانند گنبد سلطانیه، موزه ی رختشوی خانه، بازار سنتی زنجان، مجموعه ی تفریحی ائل داغی، مسجد جامع زنجان، موزه ی باستان شناسی و مردان نمکی، حمام سنتی حاج داداش، پل میربهاءالدین، تپه های آلاداغ لار، دریاچه ی پری، آبشار شاشار و … دیدن کنید.

معرفی کلی

طارم یکی از شهرهای زیبا و دیدنی کشور است که به ‌عنوان بزرگترین باغ ‌شهر زیتون کشور شناخته می ‌شود.

گیلانکشه روستایی از توابع شهرستان طارم واقع در استان زنجان است. این روستا که یکی از بزرگترین روستاهای شهرستان طارم به شمار می رود در قدیم با نام های جیلانکشه و جیلان جیه شناخته می شده است.فاصله ی گیلانکشه تا آب بر مرکز شهرستان طارم حدود ۳۸ کیلومتر و تا زنجان مرکز استان حدود ۹۰ کیلومتر است. گیلانکشه در سمت شرق شهرستان طارم قرار دارد.

این روستا از سمت شمال به رود قزل اوزن، از سمت جنوب به قله ی ۲۴۰۰ متری قاجار و رشته کوه قافلان کوه و روستای پرنگین، از سمت غرب به روستای هندی کندی و از سمت شرق به روستاهای آلتین کش و هندی زمین می رسد.از طرفی رودخانه ی طارم رود که از منطقه ی خدابنده سرچشمه می گیرد بعد از عبور از روستاهای آغزوج، کنگه، ونونان، قشلاق، چمه، چمرود، برنقور، پرنگین و چوب در چایی به دشت بزرگ گیلانکشه می رسد و جلگه ی حاصلخیزی را در این روستا به وجود می آورد.

وجود آب این رودخانه در این روستا رشد درختان سرسبز زیتون را شامل می شود و گیلانکشه را به یکی از مناطق دیدنی طارم تبدیل می کند.از طرفی این روستا دارای بناهای تاریخی بسیاری است که قدمت برخی از آنها به دوران قبل از اسلام بر می گردد.

یکی از مهم ترین این بناها یک آتشکده ی قدیمی است که معروف به آتشکده ی گیلانکشه می باشد.این بنا که احتمالا مربوط به دوره ی ساسانی است در جنوب روستا و در دامنه ی کوه های زیبای قافلان کوه واقع شده است.

معماری آتشکده گیلانکشه

آتشکده ی گیلانکشه بنایی واقع در جنوب روستای گیلانکشه است که سال های سال است در جای خود خفته است. این بنای قدیمی بر روی تپه ای که چشم انداز خوبی نسبت به رودخانه ی گیلانکشه دارد واقع شده است.

کل بنا شامل یک فضای راستگوش است که گنبدی بر روی آن خودنمایی می کند. این بنا در قسمت جنوب خود دارای یک ایوان کوچک طاقدار می باشد.

اگر ایوان را نادیده بگیریم نمای بنا از بیرون به شکل مربع و از درون به صورت چلیپایی است. درِ ورودی بنا در قسمت جنوب آن و تقریبا در اندازه ای کوچک است. این در که راه ورود به آتشکده می باشد در دیوار انتهایی ایوان قرار دارد. قسمت هایی از این بنا دست خوش گذر زمان شده و تا حدی از بین رفته است.

از جمله ی این قسمت ها پلکان هایی بوده که در قسمت شرقی بنا در کنار ایوان ورودی بقایایی از آن به چشم می خورد. احتمال می رود این پلکان ها در گذشته راه ورود به بخش بالایی آتشکده بوده است.

در داخل بنا بر روی ضلع ها طاق نماهایی وجود دارد که دارای قوس جناغی می باشد. وجود امثال این طاق نماهاست که باعث می شود فضای درونی بنا به شکل چلیپایی درآید.

این در حالی است که در قسمت بالاییِ هر یک از طاق نماها طاقچه های کوچک مثلثی شکلی ساخته شده است که بر زیبایی آن می افزاید.

گنبدی که در بالای بنا قرار دارد و به شکل نیم کره می باشد به وسیله ی چهار فیلپوش بر سر بنا ساخته شده است. از جمله مصالحی که در ساخت این آتشکده ی قدیمی به کار رفته می توان به سنگ هایی اشاره کرد که ملات بین آنها از گچ و آهک است.

آتشکده ی گیلانکشه از سمت جنوب به دره ی رود خانه ی گیلانکشه، از سمت شرق به خانه های روستا و از سمت شمال و غرب به بخش درختکاری شده در آن نزدیکی می رسد.

مردم محلی روستا بر این اعتقادند که قدمت این آتشکده به دوران پیش از اسلام مربوط می شود اما با توجه به ویژگی های بارز معماری که در این بنا وجود دارد احتمالا مربوط به دوران میانی اسلام می باشد.

از جمله استفاده هایی که امروزه این آتشکده دارد برگزاری مراسمات مذهبی زرتشتیان است. یکی از این مراسمات آیین گهنبار‌خوانی است که معمولا هر ساله در فصل تابستان توسط انجمن موبدان زرتشتی تهران برگزار می شود.
بهترین فصل سفر به گیلانکشه و دیدن از آتشکده ی آن

روستای گیلانکشه نسبت به آب های آزاد دارای ارتفاع کمی است در نتیجه آب و هوای معتدل مدیترانه ای دارد پس در زمستان از آب و هوای نسبتا گرم و مطلوبی برخوردار است اما در تابستان آب و هوای آن به۴۰ درجه ی سانتیگراد هم می رسد.

در واقع میانگین دمای سالیانه ی گیلانکشه حدود ۲۸ درجه ی سانتیگراد می باشد. با این اوصاف بهترین فصل سفر به گیلانکشه بهار است که طبیعت زنده می شود و رنگ و رخی زیباتر به خود می گیرد.