مسجد حسینیه‌ی اعظم زنجان، دومین قربانگاه مسلمانان، در جنوب شهر زنجان قرار دارد و یکی از بزرگ‌ترین مراکز سوگواری امام حسین در ماه محرم است. هر سال در عصر روز هشتم محرم، دسته‌های عزاداری در این حسینیه برپا می‌شود و خیل عظیمی از عاشقان اهل بیت را برای عزاداری راهی این حسینیه می‌کند. شاید شور و حالی که در میان این جمعیت ایجاد می‌شود، در میان تمام مراسم‌های عزاداری منحصربه‌فرد باشد.

از دسته‌ی عزاداری حسینیه‌ی اعظم زنجان به‌عنوان بزرگ‌ترین تجمع عزاداری امام حسین (ع) در ایران یاد می‌شود که به یاد و احترام برادر بزگوار سیدالشهدا، حضرت ابوالفضل العباس (ع) برگزار می‌شود و این روز در تقویم سوگواری محرم زنجان «یوم الابوالفضل و یوم العباس» نامیده شده است.

در مورد تاریخچه و قدمت این مسجد و حسینیه چند سند مکتوب وجود دارد و قدمت آن را به دوران صفویه نسبت می‌دهند. در سال ۹۰۷ هجری قمری و به قدرت رسیدن صفویان، مذهب شیعه مذهب رسمی ایران شد و عزاداری و تعزیه خوانی تداوم و گسترش یافت. در آن دوران به‌دلیل افزایش سفرهای زیارتی، مخصوصا سفر به کربلا، در مسیر و شهرهای مختلف مکان‌هایی برای عزاداری زائران کربلا بنا شد که آن را حسینیه نامیدند. اولین نمونه‌های استفاده از واژه‌ی «حسینیه» در متون تاریخی دوره‌ی شاه عباس صفوی مانند «عالم آرای عباسی» به ثبت رسیده است.

قدیمی‌ترین منبعی که نام حسینیه‌ی زنجان در آن ذکر شده، کتاب «تاریخ دالعرفان خمسه»، به قلم «رستم الحکما» است. با بررسی اطلاعات موجود در این کتاب می‌توان دریافت که حسینیه‌ی اعظم زنجان در دوران نادرشاه و حتی سال‌ها قبل از آن وجود داشت. طبق مطالب این کتاب، در آن زمان حسینیه هم نام محله و هم نام تکیه بوده است که از لحاظ جغرافیایی نیز دقیقا در محل حسینیه‌ی امروزی قرار دارد. در این کتاب به ماجرای اسارت حاکم زنجان توسط سپاهیان کریم خان زند اشاره شده است و چندین بار در این روایت، نام حسینیه و محله‌ی آن به میان آمده است؛ در آخر هم همان حاکم بعد از اسارت در محله‌ی حسینیه ساکن می‌شود. همچنین از محله‌ی حسینیه به‌عنوان سه محله‌ی معروف زنجان در دوران قاجاریه اشاره شده است.

دومین سندی که می‌توان برای تعیین قدمت حسینیه به آن استناد کرد، «علم فلزی تاریخی» است که در میان اشیای تاریخی حسینیه وجود دارد. این علم به «علم اصلی» شهرت دارد و اندازه‌ی آن از دیگر علم‌ها کوچکتر است و تاریخ ساخت آن رویش حک شده که به تاریخ ۱۲۲۱ هجری قمری است.

در راهرو و ورودی حسینیه، رو ی دیوار سنگ نوشته‌ای وجود دارد که زیر اشعار آن تاریخ ۱۲۶۱ هجری قمری حک شده است. گفته می‌شود این تاریخ مربوط به تعمیر و بازسازی مسجد و فضاهای عمومی حسینیه است و این بدان معنی است که این مسجد و حسینیه قبل از این تاریخ وجود داشته و ساخته شده است.

یک سند مکتوب با مهر «حاج میرزا لطف الله شیخ الاسلام» و «آخوند ملا کاظم» وجود دارد که تاریخ صفر المظفر ۱۲۹۵ هجری قمری را نشان می‌دهد. این سند یک وقف‌نامه است که طبق آن دو فرد خیر به نام‌های «حاج میرزا محمد تقی» و «حاج میرزا بابایی»، که هردو تاجر بودند دو باب مغازه را وقف صحیح شرعی کرده‌اند. همچنین در این وقف‌نامه آمده است که با اطلاع «آخوند ملاعلی اصغر روضه خوان» در راه ابی عبدالله حسین (ع) در تکیه‌ی حسینیه خرج و احسان نمایند. از اول ماه محرم تا دوازدهم محرم، هر قسم مصلحت بداند صاحب اختیار است.

یک وقف‌نامه‌ی دیگر نیز وجود دارد که مهر «آقا سید عبدالرحیم مجتهد»، «آقا سید علی» و «آقا شیخ ابراهیم» روی آن است و مربوط به شخصی به نام «حاج محمد هاشم شریف العلما» است که تاریخ شوال ۱۳۲۲ هجری قمری را نشان می‌دهد. طبق این وقف‌نامه شش دانگ یک شعیر و دو ثلث شعیر «قریه‌ی دهجلال» از  «سجاسرود» به مساجد و مدارس خمسه زنجان در سال ۱۳۲۲ هجری قمری وقف شده است و نام مسجد و حسینیه نیز در بین آن‌ها وجود دارد. از این سند اطلاعات دیگری نیز می‌توان به دست آورد؛ طبق این سند حسینیه در این سال هم مسجد بوده و هم مدرسه. در توضیحات وقف نامه چنین آمده است:

منافع قریه‌ی مذکور را در وهله‌ی اول به تعمیرات مدارس و مساجد خمسه‌ی زنجان و تامین آب آن‌ها به مصرف برساند و نه عشر دیگر را به حضرات طلاب محصلین ساکن در حجرات هر مدرسه بپردازد، آن هم از قرار هر حجره ۳ نفر طلبه.

علاوه بر اسناد مکتوب موجود، گفته‌های شفاهی افراد کهن‌سال و هیئت امنای مسجد حسینیه‌ی اعظم  زنجان که بر اساس دیده‌ها یا شنیده‌های خود از گذشتگانشان است می‌توان به تاریخ این حسینیه پی برد. اهالی می‌گویند در دوران حکومت رضاشاه به‌دلیل هجوم و تهدیدات ماموران حکومتی، حسینیه برای مدتی تعطیل شد و حتی برخی اشیا و آثار تاریخی آن ناپدید شدند. بعد از به قدرت رسیدن محمدرضا پهلوی، فعالیت حسینیه دوباره از سر گرفته می‌شود و اهالی آن را تعمیر می‌کنند و با نام «مسجد حسینیه‌ی اعظم زنجان» به فعالیت‌های خود ادامه می‌دهد.

در سال ۱۳۲۸ هجری شمسی، ۴ راس گوسفند برای اولین بار در دسته‌ی حسینیه قربانی شد. در سال ۱۳۴۱ این تعداد به ۷ راس رسید و از همان سال تعداد قربانی‌های اهدایی به دسته‌ی حسینیه افزایش یافت به‌طوری که در سال ۱۳۵۲ تعداد آن‌ها به ۳۵۰ راس، در سال ۱۳۵۳ به ۶۵۰ راس،در سال ۱۳۸۳ به ۶۴۰۰ راس و در سال ۱۳۸۹ به بیش از ۱۲ هزار راس رسید. گفته می‌شود در محرم سال ۱۳۹۴ مردم بیش از ۳ میلیارد تومان (جمع نذورات و احشام) به حسینیه اهدا کردند. رییس هیئت امنای حسینیه‌ی زنجان گفت که مردم وجه نقدی قربانی‌های نذری خود را به حسینیه اهدا کرده‌اند که وجوه نقدی یک هزار و ۸۷۱ راس گوسفند بود. تعداد گوسفندهای زنده‌ی اهدا شده از سوی مردم نیز بالغ بر ۶ هزار و ۴۰ راس بود که دو هزار و ۵۶۴ راس از این قربانی‌ها (از جمله گاو و گوسفند) در مسیر حرکت دسته‌ی عزاداری روز هشتم محرم ذبح شد. لاشه‌های احشام قربانی شده پس از ذبح در مسیر دسته، به کشتارگاه منتقل شده، پس از بسته‌بندی بهداشتی در مناطق تایید شده توزیع می‌شود.

اهدای این نذورات و قربانی کردن این تعداد احشام، سبب شده که مسجد حسینیه‌ی اعظم زنجان بعد از قربانگاه منا در مکه، به‌عنوان «دومین قربانگاه جهان اسلام» شناخته شود.

همان‌طور که اشاره شد، در روز هشتم محرم دسته‌های عزاداری استان زنجان و چند شهر دیگر در حسینیه گرد هم می‌آیند. این دسته‌ی عظیم، حرکت خود را از محل حسینیه‌‌ی اعظم آغاز می‌کند و معمولا همزمان با اذان مغرب به امام‌زاده ابراهیم می‌رسد و مراسم آنجا پایان می‌‌یابد. جمعیت حاضر در این دسته بالغ بر ۵۰۰ هزار نفر است که این جمعیت عظیم قدرت دین اسلام و اتحاد ملی و اسلامی «شیعیان و دوستداران اهل بیت علیهم السلام» را در معرض نمایش می‌گذارد. این مراسم و شکوه و عظمت آن شهرت جهانی پیدا کرده و هر ساله حتی مسلمانان غیرایرانی نیز خود را به این مراسم در زنجان می‌رسانند. زنجان پایتخت شور و شعور حسینی شده است و هر ساله در شب تاسوعا، فریاد پیروزی حق را در جهان طنین‌انداز می‌کنند و قدرت و صلابت اسلام، شیعیان و حامی مظلومان را به جهانیان نشان می‌دهند و فریاد می‌زنند:

یئل یاتار طوفان یاتار، یاتماز حسینین پرچمی

و نوای وفاداری حضرت عباس (ع) و عهد همراهی با امام حسین (ع) و مکتب او را سر می‌دهند:

ای شمع حرمخانه قربانون اولوم عباس

جان لار سنه پروانه قربانون اولوم عباس

ایلده شب تاسوعا سسلر آدوی دنیا

معناده دیر زهرا قربانون اولوم عباس

دویسه قاپیوی سائل منظوری اولار حاصل

ای مونس اهل دل قربانون اولوم عباس

انسان و ملک سندن ایستلر کمک سندن

ال بیزدن اتک سندن قربانون اولوم عباس

ای معرفتین کانی، سَن بُل آناوین جانی

بیمه ایله بو جمعی قربانون اولوم عباس

اوج شرفه چاتدون، لب تشنه قانه باتدون

سن کوثری آغلاتدون قربانون اولوم عباس

در این روز مسیرهای منتهی به حسینیه‌ی اعظم مملو از خودروهایی است که عزاداران را به این نقطه می‌رسانند و تا چند کیلومتر آن‌طرف تر از حسینیه مسیرها بسته شده و جمعیت در خیابان حاضر می‌شود. همه با نوحه‌های جان‌سوز اشک می‌ریزند و سینه می‌زنند و صدای این سینه زدن‌ها، صدای طبل جنگ بنی امیه را کر می‌کند و صدای ابهت و صلابت امام حسین (ع) و یارانش را به عرش می‌رساند.

هر ساله تعداد عزاداران این دشته افزایش می‌یابد و امید است که این مراسم به بزرگ‌ترین مجمع عاشقان حسینی در جهان تبدیل شود. این مراسم هر ساله از شبکه‌های ملی و برون مرزی به‌صورت زنده پخش می‌شود و دل‌های عاشقان حسین را از گوشه و کنار ایران و جهان در حسینیه حاضر می‌کند. سادگی این عزاداری و جایگاه عزاداری در دین اسلام سبب رونق روزافزون این مراسم می‌شود.

هیئت امنای حسینیه‌ی اعظم زنجان از توان و ظرفیت‌های موجود این مکان مقدس در راستای ارتقای فرهنگ عاشورا و کیفیت مجالس عزای امام حسین خبر دادند و اعلام کردند که این حسینیه از تمامی این ظرفیت‌ها بیشترین استفاده را کرده و با سازمان‌دهی نیروی انسانی (که از ۴۵ روز مانده به مراسم و همگی در راه خدا و امام حسین (ع) و بدون هیچ چشم‌داشت یا حقوقی) توانسته این مراسم عظیم را با کیفیت مطلوبی اداره کند. در طول سال کمک‌های نقدی و غیر نقدی به حسینیه اهدا می‌شود که این پول‌ها صرف ساخت فضاهای متعدد فرهنگی، مذهبی، درمانی و خدماتی مانند کتابخانه، شبستان‌های مختلف، دارالشفا، صندوق قرض الحسنه و غیره می‌شود و این حسینیه را به یکی از مراکز تاثیرگذار فرهنگی و مذهبی شهر زنجان تبدیل کرده است.

مراسم عزاداری حسینیه‌ی اعظم زنجان در روز هشتم محرم، در تاریخ ۱۵ دی ماه ۱۳۸۷ به شماره‌ی ۱۰، به‌عنوان دهمین مورد (و از جنبه‌ی آیین‌های عزاداری به‌عنوان نخستین نمونه) در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت رسیده است.

تاریخچه کامل حسینیه اعظم زنجان

مسجد حسینیه اعظم زنجان به عنوان دومین قربانگاه جهان اسلام بعد از منا و مرکز پایتخت شور و شعور حسینی در ایران شناخته شده است. ثبت دسته عزاداری هشتم محرم برابر با شب تاسوعای حسینی به عنوان دهمین میراث معنوی ایران، دلیل منحصر به فرد بودن این برنامه و آستان مقدس و صد البته توجهات خاصه حضرت سید الشهداء (ع) به این مکان مذهبی است که شهرت و آوازه آن را به برکت معنویت خاص این مسجد و اعتقاد قلبی ارادتمندان حضرت امام حسین (ع) جهانی کرده است.

این دسته عظیم عزاداری که از آن به عنوان بزرگترین تجمع عزاداران حضرت سید الشهداء (ع) در ایران نام برده می شود، به نام و یاد برادر بزرگوار و علمدار آن حضرت یعنی حضرت ابوالفضل العباس (ع) در روزی که در تقویم سوگواری محرم زنجان به «یوم الابوالفضل و یوم العباس» معروف است، به حرکت در می آید و هزاران قربانی به یاد دستان بریده آن بزرگوار در مسیر دسته حسینیه ذبح یا به مسجد اهداء می شود.

مسجد حسینیه اعظم از نظر جغرافیایی در جنوبی ترین منطقه شهر زنجان، ما بین مدارهای ۳۶ و ۳۷ درجه شمالی و نصف النهارهای ۴۸ و ۵/۴۹ درجه شرقی واقع شده است.

برای بیان تاریخچه این مکان متبرک و معنوی از پنج سند مکتوب و نقل و قول معمرین و ریش سفیدان بهره می بریم؛ البته قبل از پرداختن به جزئیات تاریخچه این مسجد اشاره ای موجز در بیان لفظ «حسینیه» در منابع بدست آمده تاکنون می اندازیم.

با ظهور سلسله صفویه در سال ۹۰۷ هجری قمری به قیادت شاه اسماعیل صفوی، مذهب رسمی ایران«تشیع اثنی عشری» اعلام شد. یکی از دستاوردهای مهم ظهور این سلسله در ایران، تداوم و گسترش عزاداری و تعزیه خوانی بود. همچنین به دلیل اینکه زیارت عتبات عالیات بخصوص کربلا مورد توجه شیعیان جهان اسلام بود،در مسیر راههای مختلف شهری و روستایی قلعه هایی برای عزاداری زوار کربلا احداث کردند که «حسینیه» نامیده شد. تاکنون اولین نمونه های لفظ و واژه «حسینیه» در متون تاریخی دوره شاه عباس صفوی از جمله «عالم آرای عباسی» ثبت شده است. یکی از شهرهای مورد توجه در این دوره «زنجان» بود که علی رغم ویرانی ناشی از دوره تیموریان و ادامه این روند، رشد و بالندگی دوباره خود را از دوره صفویه آغاز کرد. در همین زمان بود که حسینیه ای نیز در این شهر احداث شد. در متون تاریخی و جغرافیایی موجود فعلاً بجز یک منبع، هیچ منبع دیگری ذکری از «حسینیه زنجان» نیاورده است و امید است در آینده منابع دیگری در این زمینه پیدا شود.

این منبع موجود کتابی است به نام «تاریخ دارالعرفان خمسه» تألیف «رستم الحکما» که با مقدمه و تصحیح آقای حسن حسینعلی در سال ۱۳۸۷ شمسی توسط انتشارات پینار زنجان به چاپ رسیده است. این کتاب در دوره فتحعلی شاه قاجار و به فرمان فرزندش عبدالله میرزا که در آن دوران حاکم زنجان بود و با روایت دو نفر به نامهای «میر اشرف بیگ زنجانی» و «میرافضل بیگ زنجانی» گویا در سال ۱۲۴۸ هجری قمری تألیف شده است. موضوع کتاب، شرح حال حاکمان زنجان از زمان مرگ نادر شاه افشار تا روی کارآمدن فتحعلی شاه قاجار است. با مطالعه این کتاب مشخص می شود که حسینیه اعظم زنجان در دوره نادرشاه افشار و شاید هم سالهای قبل وجود داشته است.

بار اول در صفحه ۳۷ این کتاب به نام «حسینیه» اشاره رفته است. وقتی که عده ای از اهالی زنجان به سرکردگی «علی بیگ عسگرلو» و «جلال محمد» درصدد قیام عیارانه بودند… «ظهر تابستان و گرمای عجیب حکمروا بود که از جوانب محله ای که اهالی شهر «حسینیه» می گویند و همچنین از جوانب باغات جنوب بلده، مشرف بر «زنجانرود» که صدای سم اسبان که بر رویشان فارسان (سوارکاران) مضمار دلاوری و جنگ و نبرد بودند بر «آشاقه محله» هجوم عام آورده …» بعد از آن مؤلف به جنگ این گروه با افراد باج گیر و زورگو می پردازد. مسأله این است که «حسینیه» مذکور در آن زمان هم نام محله و هم نام تکیه بوده و از نظر جغرافیایی نیز با حسینیه امروزی منطبق است.

بار دوم وقتی است که «ذوالفقار خان افشار» حاکم زنجان به اسارت سپاهیان کریم خان زند در آمد . در آن زمان نیز گروهی از بازمانده افراد فوق الذکر یکی از نوادگان نادر شاه به نام «سندباد میرزا» را که گویا نوجوانی بود به حکومت زنجان برداشتند و … ((از جانب محله ای که «حسینیه» باشد با سپاهی نه چندان مهیا از جانب محله مذکور و باغات جنوب مزبور حمله کرده و آن مخاذیل را بعد از چندی جنگ و نبرد و زور و بازو عقب راندند و کلاً شهر زنجان در کف دو طائفه «حقیون» و «ناحقیون» قرار یافت ….)) (صفحه ۴۱ کتاب)

مدتی نگذشت که «ذوالفقارخان » مورد بخشش «کریم خان زند» قرار گرفت و آزاد شد. ذوالفقار خان وارد زنجان شد و در «حسینیه» ساکن شد. ((عالیجاه پیغمبر پگاه «ذوالفقارخان» جلالت نشان افشار رسیده و سپاه ظفر همراه مذکور، از دروازه شرق وارد بلده شده و در «حسینیه» اقامت فرمودند … )) (صفحه ۴۴ کتاب) . گویا حسینیه در دوره زندیه مشرف به یک دروازه شرقی بود.

بار دیگر وقتی است که نام سه محله معروف زنجان در اوایل دوره قاجاریه ذکر می شود که به همت ((عبدالله خان اوصالی)) تعمیر و بازسازی می شوند: ((بدین سان جهت اهالی ((محله پائین)) و ((دیوانگان)) و ((حسینیه)) جوی هایی باریک از آب رودخانه (یعنی زنجان چای) کشاندند و در خانه های خویش چاههایی حفر کردند…))(صفحه ۷۸ کتاب) .

با این اوصافی که از کتاب «تاریخ دارالعرفان خمسه» در خصوص «حسینیه» آورده شد، ثابت می شود که این محله و مسجد قبل از دوره زندیان وجود داشته و در دوره زندیان و اوایل قاجاریه یک محله تاریخ ساز محسوب می شد.

دومین سند مربوط به تاریخچه حسینیه اعظم علمی است که در حسینیه موجود است و به نام «علم اصلی» معروف و اندازه آن از سایر علم ها کوچکتر بوده و تاریخ ۱۲۲۱ بر روی آن حک شده است.

سومین سند مکتوب، سنگ نوشته ای است که در حال حاضر در راهرو مسجد به دیوار نصب شده و تاریخ ۱۲۶۱ هجری قمری در ذیل اشعار آن مکتوب گردیده است.

بعد حمـد خــدای عزوجـل                                               که کریم اسـت و قادر و منـّان

جمعی از مؤمنیـن اهل محل                                          هـمه در زهـد بوذر و سلمـان

سّید و میرشان محـمد عـلی                                         صاحب جاه و فّر و عّزت و شان

دّر دریــای پــــاک پیـغمــبـر                                              پور هم اسـم موسـی عمـران

مسجدی خواستند بی ماننـد                                         طرح از لطف حضـرت یـزدان

چون به پایان رسید این مسجد                                     هاتفـی سفت این در غلطـان

حَــبَذّا مســجدی که در منظــــر                                         آمـده رشـک روضـه رضـوان

ـسـال تاریــخ او طلــب کـــردم                                         روزی از صوفی خجسته بیـان

کلک بگرفت و ریخت از کلکش                                          بـر ورق ایـن جـواهــر الــوان

بـوَد از وَجــه پـــاک این مَعــبـَد                                           طلعت مسجـد الحـرام عیـان

همانطور که تاریخ سنگ نوشته نشان می‌دهد اهالی محل، این مسجد را در سال ۱۲۶۱ هجری قمری به پایان رسانده‌اند. البته به گفته معمرین و اهالی محل این تاریخ مربوط به زمان تعمیر و بازسازی مسجد است.
چهارمین سند مکتوب که با مهر «حاج میرزا لطف الله شیخ الاسلام» و «آخوند ملاکاظم» ممهور شده، صفرالمظفر ۱۲۹۵ هجری قمری را نشان می دهد که در زیر وقف نامه دو فرد خّیر و نیکوکار به نامهای «حاج میرزا محمد تقی» و «حاج میرزا بابایی» تاجر که دو باب دکان را وقف صحیح شرعی نموده اند، آمده است.

در این وقف نامه قید شده با اطلاع عالیجناب «آخوند ملاعلی اصغر روضه خوان» در راه جناب ابی عبدالله الحسین (ع) در تکیه حسینیه خرج و احسان نمایند. از اول ماه محرم تا دوازدهم محرم، هر قسم مصلحت بداند صاحب اختیار است.

پنجمین سند مکتوب که با مهر« آقا سید عبدالرحیم مجتهد» و «آقا سید علی» و «آقا شیخ ابراهیم» ممهور شده مربوط به شخصی به نام «حاج محمد هاشم شریف العلماء» به تاریخ شوال ۱۳۲۲ هجری قمری است.

این سند وقف ششدانگ یک شعیر و دو ثلث شعیر قریه دهجلال از قراء سجاسرود به مساجد و مدارس خمسه زنجان در سال ۱۳۲۲ هجری قمری است که نام مسجد و مدرسه حسینیه نیز در بین آنها مشاهده می شود.

نکته قابل توجه در این وقف نامه این است که حسینیه در این سال، هم مدرسه بوده و هم مسجد زیرا واقف در توضیحاتی که در وقف نامه داده آورده است که متولی، منافع قریه مذکور را در وهله اول به تعمیرات مدارس و مساجد خمسه زنجان و تأمین آب آنها به مصرف برساند و نه عشر دیگر را به حضرات طلاب محصلین ساکن در حجرات هر مدرسه بپردازد، آن هم از قرار هر حجره ۳ نفر طلبه.

علاوه بر اسناد و مدارک مکتوب فوق الذکر، گفته های شفاهی معمرین، ریش سفیدان و هیئت امنای مسجد حسینیه اعظم براساس دیده ها و شنیده های خود از اجداد و نیاکانشان حکایت از تاریخی دور برای این مسجد دارد.

براساس دیده ها و شنیده های خود از اجداد و نیاکانشان حکایت از تاریخی دور برای این مسجد دارد.

این گفته ها حاکی از آن است که در دوره پهلوی اول با هجوم و تهدید سردمداران رژیم پهلوی، حسینیه و برنامه های آن مدتی تعطیل و برخی از اشیاء و آثاری که قدمت تاریخی داشته اند از مسجد ناپدید می شود. بعد از تبعید رضاخان فعالیت های حسینیه دوباره به حالت عادی برمی گردد و بدنبال تعمیر و نگهداری آن توسط اهالی محل و پیشکسوتان، حسینیه با عنوان «مسجد حسینیه شهرستان زنجان» مجدداً شروع به فعالیت می کند و بتدریج گسترش می یابد.

در سال ۱۳۲۸ هجری شمسی برای اولین بار چهار رأس گوسفند در مسیر دسته حسینیه ذبح می شود. این تعداد در سال ۱۳۴۱ به هفت رأس می رسد. از همان سال تعداد قربانی های مسیر دسته حسینیه افزایش می یابد بطوریکه در سال ۱۳۵۲ به ۳۵۰ رأس، ۱۳۵۳ به ۶۵۰ رأس، ۱۳۸۳ به ۶۴۰۰ رأس و در نهایت در سال ۱۳۸۹ به بیش از ۱۲۰۰۰ رأس رسیده است که بعد از قربانگاه منا در مکه معظمه، اولین رتبه را در زیادت قربانی در جهان اسلام دارد.

مراسم دسته عزاداری شب تاسوعای حسینی که همه ساله با حضور صدها هزار نفری عزاداران حسینی برگزار می شود ، در ۱۵ دی ماه ۱۳۸۷ به عنوان دهمین میراث معنوی کشور در فهرست میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به ثبت رسید. مجموعه این مسجد امروز در ظل توجهات خاصه حضرت امام حسین (ع) با بیش از دوازده هزار متر مربع مساحت دارای امکانات و فضاهای متعدد فرهنگی، مذهبی، درمانی و خدماتی از جمله کتابخانه، شبستانهای مختلف، دارالشفاء ، صندوق قرض الحسنه و … است و از مهمترین مراکز تأثیرگذار فرهنگی و مذهبی شهر زنجان است.

امید است با گسترش روز افزون شکوه و عظمت این مکان معنوی جهان تشییع، روز به روز شاهد افزایش ارادتمندان اهل بیت (علیهم السلام)و حقانیت این خاندان مکرم باشیم.

پوستر حسینیه اعظم زنجان