مسجد یری بالای زنجان

به شهر زنجان خوش‌آمدید. مسجد یری بالای زنجان در بافت قدیم شهر زنجان در محله‌ای معروف به همین نام قرار دارد .این مسجد مابین خیابان مسگرها و خیابان امام در داخل کوچه  قرار دارد.این مسجد که دارای معماری بسیار شکیل و زیبا در نمای داخلی است.به سال ۱۳۱۹ هجری قمری یعنی پنج سال قبل از شروع انقلاب مشروطیت سال ۱۳۲۴ هجری قمری.توسط مرحوم شیخ حسین جوقینی سجاسی معروف به شهید ساخته‌شده است. مسجد یری بالای زنجان نیز مطابق الگوی معمول در ساخت مساجد این خطه به سبک چهل‌ستونی بناشده است. در میان سرای مستطیل شکل آن آب‌انباری قرار دارد؛ که نحوه اجرای سازه‌های معماری آن مطابق با سبک معماری خود مسجد می‌باشد. ازاین‌رو احتمال دارد که مسجد آب‌انبار در یک‌زمان ساخته‌شده باشد. در این پست سعی کرده‌ایم تا اطلاعات مختصری در مورد معماری،محل قرارگیری، علت نام‌گذاری و زمان ساخت مسجد یری بالای زنجان توضیحاتی ارائه شود.

معماری مسجد یری بالای زنجان

مسجد یری بالای زنجان دارای دو صحن و شبستان بوده که شبستان مرکزی آن دارای نمای آجرکاری است.در بدنه و سقف و شبستان زنانه دارای نمای گچ کاری شده‌ای می‌باشد.طاق‌ها و تویزه ها و قوس‌های زیبای این شبستان‌ها به‌صورت هلالی بر روی ستون‌های یکپارچه سنگی استوارشده است.ستون‌های سنگی مسجد یری بالای زنجان که در بدنه بعضاً دارای شیارهای مورب و موجی بوده. سرستون‌های مقرنسی شکل ستون‌های مسجد وکیل در شیراز را به‌نوعی در اذهان تداعی می‌کند.منبر چوبی و درهای حائل دو شبستان که دارای طرح‌های گره چینی زیبایی است. فضای تاریخی و هنری مسجد یری بالای زنجان را دوچندان کرده است.

آنچه این مسجد را در میان مساجد شهر زنجان می‌تواند منحصربه‌فرد نماید جهت صحیح قبله آن است.که توسط مرحوم شیخ ابراهیم حکمی ساخته‌شده.بر اساس مطالعاتی که توسط مهندسین آلمانی به سال ۱۳۱۲ هجری شمسی انجام پذیرفت.جهت قبله این مسجد منطبق با صحیح‌ترین و دقیق‌ترین وضعیت ممکن برآورده شده.اجرای تزئینات بسیار زیبای آجرکاری با طرح‌های متنوع خفته وراسته -حصیری پتگین همراه با محرابی مزین به طرح‌های تزئینی در بخش‌هایی از نمای داخلی و خارجی به سبک قاجاری تعلق این بنا را به اواخر عهد قاجار مسلم و محرز می‌سازد.

تاریخچه ساخت و مرمت مسجد یری بالای زنجان

  مسجد یری بالای زنجان سال ۱۳۱۹ هجری قمری یعنی پنج سال قبل از شروع انقلاب مشروطیت سال ۱۳۲۴ هجری قمری توسط مرحوم شیخ حسین جوقینی سجاسی معروف به شهید ساخته‌شده است.مسجد یری بالای زنجان بیش از یک‌صد سال قدمت دارد.و در سال ۱۳۲۲ هجری شمسی یعنی دو سال قبل از قائله حزب توده در زنجان توسط آقا شیخ یعقوب على مقدم مرمت و تعمیر شده است.

علتنام‌گذاری (یری بالا)

یری در گویش زبان ترکی به معنای زمین می‌باشد.اطلاق نام پری در اینجا به معنای زمینی است که به ساخت مسجد اختصاص‌یافته؛ کلمه بالا تداعی معنا و اصطلاح سفلی و علیا می‌باشد.

مرحوم شیخ حسین جوقینی سجاسی معروف به شهید

 وی قاضی شرع رسمی زنجان بوده. او از حامیان جدی و نزدیکان مرحوم آخوند ملا قربان علی زنجانی (حجت‌الاسلام) که در انقلاب و نهضت مشروطه هم‌رأی وهم فکر ایشان بود. وی از امام جماعت به نام و معروف شهر زنجان بوده است. بنا بر قرائن موجود آن مرحوم علاوه بر دوستی از شاگردان آخوند ملا قربان علی زنجانی بود؛ که ظاهراً مشروطه خواهان شبانه او را در کوچه با اسلحه هدف قراردادند؛ که منجر به شهادت ایشان می‌شود. شرح‌حال او را علامه امینی در کتاب شهدا الفضیله درج نموده است.

سخنی با خواننده عزیز

مطالب مربوط به این پست برگرفته از کتاب (کتاب مجموعه بازار بزرگ زنجان. زمینه‌ها و سیر تحولات فرهنگی، تاریخی، اجتماعی. مؤثر بر شکل‌گیری آن. نویسنده مؤلف: علی نوراللهی) می‌باشد. توصیه می‌شود برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد اماکن دیدنی و تاریخی بازار زنجان این کتاب را مطالعه فرمایید.

امیدواریم مطالب مندرج شده در این پست برای شما مفید واقع‌شده باشد. هرچند که در دنیای مجازی نمی‌توان حس و حال بازدید واقعی را ایجاد کرد. در پایان از شما خواننده عزیز خواهشمندیم. اگر در مورد این پست و یا سایر مطالب سایت. اطلاعات تکمیلی اعم از عکس یا فیلم یا اطلاعات جدید به‌صورت متنی و غیره. دارید لطفاً با گروه راهنمای جامع استان زنجان در میان بگذارید. تا بتوانیم اطلاعات جامع‌تری در اختیار خوانندگان گرامی قرار دهیم. از اینکه سایت راهنمای جامع استان زنجان را انتخاب کردید ممنون هستیم.

شهر زنجان از قدیمی‌ترین شهرهای ایران هست. بزرگ‌ترین و طولانی‌ترین بازارسرپوشیده ایران. در دل این شهر تاریخی جای گرفته. مسجد جامع زنجان (مسجد سید) و مسجد چهل ستون و مسجد سید فتح‌الله زنجان نیز در نزدیکی این سرا قرار دارد. در این شهر اماکن دیدنی تاریخی و گردشگری دیگری نیز وجود دارد. همانند رختشوی‌خانه زنجان. حمام‌های قدیمی. مساجد قدیمی، کاروانسراها همانند کاروانسرای ملک وموزه مردان نمکی وغیره.

ایمیل :

horatour.info(at)gmail.com

شماره همراه و تلگرام :

۰۹۳۸۳۸۹۴۳۳۲

گردآوری اطلاعات: سایت راهنمای جامع استان زنجان   

منابع

کتاب مجموعه بازار بزرگ زنجان – نویسنده و مؤلف: علی نوراللهی.

تشکر فراوان از زحمات و مشاوره‌های بی‌دریغ جناب آقای محمد علویون. از کسبه‌های قدیمی و معتمد  بازار زنجان.